भारताची बेटे

भारताची बेटे

भारताच्या भूगोलात बेटे हा अतिशय महत्त्वाचा घटक आहे. भारतात लहान-मोठी एकूण 1,208 बेटे आढळतात. यामध्ये मुख्यतः अंदमान-निकोबार व लक्षद्वीप बेटे प्रसिद्धआहेत.

🔹 अंदमान आणि निकोबार

• एकूण बेटांची संख्या 572 आहे.मोजण्यासारखी 349 बेटे आहेत.
• अंदमान निकोबार हा एक केंद्रशासित प्रदेश आहे.
• अंदमान आणि निकोबार बेटांची राजधानी "पोर्ट ब्लेअर" आहे.

भूवैज्ञानिक उत्पत्ती

• बर्मा (म्यानमार) मध्ये, हिमालयाला अराकान योमा पर्वत म्हणतात, ज्याला राखीन पर्वतरांगा असेही म्हणतात आणि ते उत्तरेकडून दक्षिणेकडे पसरलेले आहेत.
• हीच पर्वतरांग बंगालच्या उपसागरातील समुद्रतळापासून पुढे उगम पावते आणि तिला अंदमान आणि निकोबार बेटे म्हणतात.

ज्वालामुखी बेटे

उत्तर अंदमान बेटाजवळ नारकोंडम बेट आणि बॅरेन बेट आहेत. दोन्ही बेटे भारताच्या ताब्यात आहेत. दोन्ही बेटे ज्वालामुखी आहेत. बॅरेन बेटावरील ज्वालामुखी सध्या सक्रिय आहे.

🔹अंदमान बेटांचे विभाग

1.उत्तर अंदमान

• अंदमान आणि निकोबार बेटांमधील सर्वात उंच शिखर, सॅडल पीक येथे आहे, ज्याची उंची ७३२ मीटर आहे.

2.मध्य अंदमान

• मध्य अंदमान हा संपूर्ण द्वीपसमूहातील सर्वात मोठा भाग आहे.

3.दक्षिण अंदमान

• अंदमान आणि निकोबार बेटांची राजधानी पोर्ट ब्लेअर येथे आहे.
• हीच पर्वतरांग बंगालच्या उपसागरातील समुद्रतळापासून पुढे उगम पावते आणि तिला अंदमान आणि निकोबार बेटे म्हणतात.

4.छोटे अंदमान

• दक्षिण अंदमान आणि छोटे अंदमान यांच्यातील भागाला "डंकन पॅसेज" म्हणतात.

म्यानमार नियंत्रित बेटे

• अंदमान बेटांजवळ (वरच्या प्रवाहात) ग्रेट कोको आयलंड आणि लिटिल कोको आयलंड आहेत, जे दोन्ही म्यानमारच्या नियंत्रणाखाली आहेत.

🔹निकोबार बेटांचे विभाग

छोट्या अंदमानच्या खाली "10° चॅनेल" आहे आणि त्यानंतर निकोबार बेटे सुरू होतात.

1.कार निकोबार

2.लिटल निकोबार (मध्यभागी)

3. ग्रेट निकोबार

निकोबार बेटांचा सर्वात दक्षिणेकडील बिंदू, जो भारताचा सर्वात दक्षिणेकडील बिंदू देखील आहे, तो ग्रेट निकोबारवर आहे. त्याला "इंदिरा पॉइंट" किंवा "पिग मेलियन पॉइंट" म्हणून ओळखले जाते.

🔹 लक्षद्वीप बेटे

• लक्षद्वीप गट अरबी समुद्रात आहे.
• लक्षद्वीप हा एक केंद्रशासित प्रदेश आहे. हा सर्वात लहान केंद्रशासित प्रदेश आहे. त्याचे क्षेत्रफळ फक्त 32 चौरस किलोमीटर आहे.
• लक्षद्वीपची राजधानी "कावरत्ती" आहे.

मिनिकॉय बेट हे लक्षद्वीप द्वीपसमूहातील सर्वात दक्षिणेकडील बेट आहे. त्याचे क्षेत्रफळ 4.83 चौरस किलोमीटर आहे.

अँड्रॉट बेट हे लक्षद्वीप समूहातील सर्वात मोठे बेट आहे, ज्याचे क्षेत्रफळ 4.98 चौरस किलोमीटर आहे.

🔹 इतर महत्त्वाची बेटे

• न्यू मूर बेट आणि गंगा सागर बेट बंगालच्या उपसागरात हुगळी नदीच्या काठावर आहेत.
• व्हीलर बेट, किंवा अब्दुल कलाम बेट, ओडिशाच्या किनाऱ्याजवळ, ब्राह्मणी नदीच्या मुखाशी आहे. येथून क्षेपणास्त्र चाचणी घेतली जाते.
• श्रीहरिकोटा बेट आंध्र प्रदेशच्या किनाऱ्याजवळ आहे. येथे सतीश धवन अंतराळ संशोधन केंद्र आहे. सतीश धवन यांनी 2002 मध्ये इस्रोचे अध्यक्ष म्हणून काम पाहिले.

🔹पंबन/रामेश्वरम बेट

• पंबन बेट किंवा रामेश्वरम बेट हे तामिळनाडूच्या किनाऱ्यावर आहे. रामेश्वरम मंदिर येथे आहे.
• पंबन बेटाच्या सर्वात दक्षिणेकडील टोकाला धनुषकोडी म्हणतात. यानंतर, राम सेतू सुरू होतो.

मन्नारचे आखात

• मन्नारचे आखात श्रीलंका आणि भारत यांच्यामध्ये आहे.

आलिया बेट

आलिया बेट हे गुजरातमधील नर्मदा नदीच्या मुखाशी खंभातच्या आखातातील एक बेट आहे. या बेटावर एलिफंटा लेणी आहेत.